TRUMP THẢ NỔI CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO

TRUMP THẢ NỔI CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO

Dr. Tristan Nguyen, Washington DC Chúa Nhật 23/6/2019

Thả Nổi là buông trôi không có định hướng; hay thay đổi tuỳ theo ngẩu hứng. Đây là đặc điểm của chính sách ngoại giao của chính quyền Donald Trump hiện nay. Và có một đặc điểm nữa của nhân vật Trump là đe doạ người khác, đe doạ đối phương. 

“Đe Dọa Trước Đàm Phán Sau” là nghệ thuật đàm phán “The Art of the Deal” của Donald Trump và nghệ thuật đàm phán này đã và đang được chứng minh là một thất bại của Trump.

Trump đã đe doạ “Fire and Fury - Cuồng Nộ của Thần Lửa và Thần Báo Thù” tiêu diệt chế độ Hàn Cộng; Trump đã đe doạ đóng cửa biên giới Mỹ-Mễ; Trump đã đe doạ tăng thuế quan nhập cảng hàng hoá ngoại nhập vào Mỹ Quốc; bây giờ Trump đe dọa “Xoá Sạch nước Iran – Obliteration”. 

Chính Sách Ngoại Giao Đe Doạ của Donald Trump rõ ràng đã không có hiệu quả. Và chính sách ngoại giao của Trump không có chiến lược, chiến thuật gì cả khi Trump liên tục đưa ra các mục tiêu khó làm thành công.

Vào ngày 21/5/2019 Ủy Ban Năng Lượng Nguyên Tử của Iran ra thông báo sẽ gia tăng trữ lượng Uranium trong tương lai gần. Trữ lượng này đã bị hạn chế do hiệp ước nguyên tử của Iran đã ký kết với 6 cường quốc là Mỹ, Nga, Trung Cộng, Anh, Pháp, và Đức vào năm 2015, nhưng vào ngày 8/5/2018 Trump đã đơn phương rút Mỹ Quốc ra khỏi hiệp ước này trong khi 5 cường quốc còn lại vẫn giữ hiệp ước với Iran.

Những sự cố “thuỷ lôi bắn tàu chở dầu” và “máy bay trinh sát tự hành-drone bị bắn rơi” đã xảy ra mới nhất có thể đưa đến cuộc xung đột võ trang giữa Mỹ Quốc và Iran, chính là do Trump đã bỏ chủ trương đàm phán ngoại giao với Iran.

Bây giờ Trump tuyên bố muốn đàm phán lại với Iran không có điều kiện tiên quyết, nhưng Trump tự mâu thuẩn chính mình khi gia tăng nhiều áp lực cấm vận kinh tế và tấn công liên mạng của Iran.

Những hành động này của Trump xảy ra đồng thời kêu gọi Iran tới bàn đàm phán chỉ khiến cho người Iran càng xác tín rằng Trump là người gian xảo và không tin thiện chí hoà hảo của Trump. 

Chính sách ngoại giao của Trump về Iran có thể tự gây hại cho Mỹ Quốc. Trump đã thất bại trong việc bảo vệ hai quyền lợi của Mỹ trong khu vực Trung Đông là ngăn chặn Iran có vũ khí nguyên tử và bảo vệ nguồn cung cấp dầu đi qua vùng Vịnh Oman.

Vào ngày thứ Năm 20/6/2019 Iran chính thức nhận đã bắn hạ một máy bay trinh sát tự hành của Mỹ – US Drone vì Iran cho rằng đã vi phạm không phận Iran. 

Sự kiện Iran bắn rơi một US Drone - Máy bay trinh sát tự hành của Mỹ sẽ trở thành tiền lệ nguy hiểm để cho Trung Cộng làm theo khi cho rằng các phi cơ Mỹ vi phạm không phận Trung Cộng ở khu vực Biển Đông Nam Á.

Rồi khi đó tình hình đặc biệt là Trung Cộng sẽ bắn rơi máy bay trinh sát tự hành của Mỹ – US Drone và rồi Trump sẽ chỉ nói suông mà không có hành động trả đũa vì Trump giảo biện rằng đó là máy bay không người lái và không thiệt hại sinh mạng người Mỹ.

Chắc chắn Trung Cộng nhận ra Trump chỉ là một tên vĩ cuồng đại ngôn, một “người miệng hùm gan sứa” không đáng để quan tâm.

Trump đã không sử dụng con đường ngoại giao nên Trump đã khiến xung đột vũ trang với Iran dễ xảy ra. Mỹ Quốc đã có chiến tranh lâu năm ở Iraq và Afghanistan ở Trung Cận Đông, bây giờ không nên có chiến tranh với Iran.  

Nhưng nói theo ngoại trưởng Pompeo là chính sách ngoại giao của tổng thống Trump dựa trên truyền thống tốt đẹp của thời kỳ thành lập Mỹ Quốc với nguyên tắc “chủ nghĩa hiện thực, tự kiểm soát, và tôn trọng”.  

Pompeo cho rằng Trump không có ý định dùng võ lực để phổ biến mô hình Mỹ Quốc vì Trump muốn Mỹ Quốc trở thành một hình mẫu, đó là một Mỹ Quốc được Trump làm mới và lãnh đạo làm gương mẫu.

Và điều này cũng rất mâu thuẩn với chủ trương “Mỹ Quốc Ưu Tiên – America First” của Trump khi Trump nhất định làm cho “Mỹ Quốc Vĩ Đại Trở Lại – Make America Great Again”.  Trên thực tế các nước khác sẽ noi theo mô hình “Mỹ Quốc Ưu Tiên – America First” hay không?  

Chính sách ngoại giao của Trump đúng là một mớ hổn độn, rối rắm, không có đầu, không có đuôi.  Nó nổi bật ở đây là ông ngoại trưởng nói một đàng trong khi ông tổng thống ngẩu hứng nói hay tuýt về đường lối ngoại giao một nẻo khác.

Và trên thực tế các Cố Vấn An Ninh Quốc Gia của Trump đang làm điều ngược lại Trump. Trong khi Pompeo nhấn mạnh nguyên tắc “chủ nghĩa hiện thực, tự kiểm soát và tôn trọng”, nó không phản ánh trung thực chính sách ngoại giao của Trump. Trump đã giảo biện rằng trong toán cố vấn an ninh của Trump có người “Bồ Câu – Dove” cũng có người “Diều Hâu – Hawk” nên kể từ khi Bolton làm Cố Vấn An Ninh Quốc Gia thì chính quyền Trump chủ trương đường lối “Thay Đổi Chế Độ – Regime Change” điển hình là ở Venezuela, Syria và Iran. 

Ở Venezuela, chính quyền Trump đặt mục tiêu quyết liệt sống chết với Maduro, nhưng Trump không có kế hoạch phù hợp xác thực nào ngoại trừ cấm vận và vài dòng tuýt giật gân của Trump.  Cấm vận có hiệu quả nếu thực hiện các mục tiêu chính trị giới hạn nhưng cấm vận không thành công trong việc thay đổi chế độ. Vì vậy khi Maduro còn cầm quyền cai trị Venezuela thì Mỹ Quốc trở nên mất uy tín so với Nga và Trung Cộng là những nước bảo hộ cho Maduro.  

Sự việc Venezuela mà chính quyền Trump cho là mục tiêu dễ dàng, bây giờ trở thành cuộc tranh giành quyền lực kéo dài với rất ít cơ hội thành công. Tháng 5/2019 Pompeo còn đe dọa can thiệp bằng quân sự nếu Maduro không từ chức; nhưng thời gian gần đây Pompeo không nhắc đến Venezuela nữa và Trump đã không còn lưu ý tới kế hoạch thay đổi chế độ Venezuela.

Ở Syria có hai mục tiêu của Trump đang trở nên vô lý nếu xét việc chính quyền Trump đã có ít đầu tư cho mục đích loại bỏ những lực lượng võ trang do Iran chỉ huy và làm một tiến trình chính trị thay thế Assad. 

Như vậy thật mâu thuẩn khi Trump tỏ ý rút nhanh toàn bộ lính Mỹ ra khỏi Syria. Trên thực tế hai mục tiêu này đều khó thực hiện thành công. Vì cần phải có một lực lượng lớn quân sự Mỹ ở Syria, nhưng Trump không làm việc này.  Do đó Trump rõ ràng đã đang làm lợi cho Trung Cộng và Nga ở Syria và ở Venezuela.

Chính quyền Trump đối với vấn đề Iran không có một đường lối ngoại giao rõ ràng để đối phó Iran. Pompeo đã tuyên bố muốn Iran trở thành một đất nước bình thường. Người ta phải hỏi Iran bình thường như thế nào và không ai tin rằng Iran có thể làm được theo ý muốn của chính quyền Trump.

Hơn thế nữa, Bolton đã cảnh cáo lãnh tụ Khamenei ngay sau lễ kỷ niệm 40 năm Cách Mạng Iran; Bolton nói “Ông ta (Khamenei) sẽ không còn nhiều dịp kỷ niệm nữa để tận hưởng”.

Trong khi đó Trump đã nói với các phóng viên Mỹ trước khi lên trực thăng đi Camp David rằng Trump muốn “Chúng Ta Hãy Làm Cho Iran Vĩ Đại Trở Lại – Let’s Make Iran Great Again”  Trump cũng đã từng nói “làm cho Bắc Hàn vĩ đại trở lại – make North Korea great again” và bây giờ đến lượt Iran (!) Trump có phải là một Người Lơ Mơ Đần Độn – Dope không, khi ăn nói lộn xộn khác với cố vấn an ninh quốc gia của mình như vậy?

Tình trạng “Ông Nói Gà Bà Nói Vịt” đã và đang xảy ra giữa Trump với cố vấn an ninh quốc gia và ngoại trưởng của Trump. Trên thực tế Trump đã có ý muốn thiết lập đường dây điện đàm với Khamenei của Iran; và được biết là đã nhờ tay Thuỵ Sĩ trao cho Iran một số điện thoại riêng của Trump.

Vì việc cấm vận Iran không được sự ủng hộ từ các đồng minh của Mỹ nên một “lộ đồ” không rõ ràng để Iran có thể tin tưởng bước vào bàn đàm phán với Trump khiến cho người Iran hoài nghi thiện chí đàm phán của Trump một người lật lọng khó đo lường trước được.

Khi Trump không hi vọng đàm phán được với Iran, thì Trump làm mọi cách tăng áp lực với Iran. Điển hình là sự cố “thuỷ lôi (Iran?) bắn tàu chở dầu của Nhật ở vùng Vịnh Oman” và chính quyền Trump nhất quyết là “thuỷ lôi của Iran”, trong khi thuyền trưởng và các thuỷ thủ trên tàu chở dầu này xác định rằng “một vật từ trên trời bay xuống gây nổ và phát cháy”.

Sự cố “thuỷ lôi Iran ở vùng Vịnh Oman” làm cho người ta nhớ lại “Sự cố vùng Vịnh Bắc Việt” vào năm 1964 đã cuốn hút TT Johnson vào chiến tranh Việt Nam. 

Rất rõ ràng Trump không thích mình bị người khác xem thường Trump một người nhát gan. Trump thường đe dọa người khác bằng lời lẽ đao to búa lớn. Vào ngày thứ Năm 20/6/2019 sau khi Iran bắn rơi một máy bay trinh sát tự hành của Mỹ – US Drone, Trump đã ra lệnh oanh kích trả đũa, nhưng 10 phút sau đó Trump lại đổi ý ra lệnh ngưng oanh kích. Và Trump đã giảo biện rằng một máy bay trinh sát tự hành – US Drone không đáng để Mỹ oanh kích giết chết 150 người Iran (!)

Hiện nay nhiều người Mỹ nghĩ rằng thế giới sẽ tốt hơn nếu Maduro của Venezuela, Assad của Syria, Khamenei của Iran được thay thế bởi những lãnh đạo thân thiện với Mỹ hơn. Nhưng một sự thay thế lãnh đạo như vậy cần có chính sách ngoại giao nhất quán và hành động khôn khéo để thực hiện nó vì khác với chính sách “Thay Đổi Chế Độ – Regime Change” phải tốn thời gian và rất tốn kém nhân lực.

Chắc chắn người Mỹ không theo chủ nghĩa biệt lập và họ muốn lãnh đạo Mỹ chú ý vào việc xây dựng đất nước và can dự kiểm soát được ở các nước khác.  Hiện nay mô thức này phù hợp với ngoại trưởng Pompeo, nhưng đáng tiếc nó khác với cách tổng thống Trump đang làm.

Như vậy, một chính sách đối ngoại căn cứ trên nguyên tắc “chủ nghĩa hiện thực, tự kiểm soát, và tôn trọng” thì rõ ràng chính quyền Trump tự mâu thuẩn.  Điều này làm suy yếu vai trò của Mỹ Quốc trên chính trường quốc tế.

Chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ Quốc phải có điểm chung là một đường lối cân bằng mục tiêu và phương tiện để xây dựng sức mạnh trong nước, và ở nước ngoài Mỹ Quốc phải thận trọng khi dùng võ lực để có thể thắt chặt quan hệ với các đồng minh cùng đối phó với Nga và Trung Cộng.

Rất đáng tiếc chính sách đối nội và đối ngoại như vậy đã và đang không được Trump thực hiện. Trên thực tế Trump đã đang phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân Mỹ vì Trump chỉ làm tổng thống đại diện cho 40% người dân Mỹ.

Hơn hai năm rưởi vừa qua Trump làm tổng thống chưa bao giờ có được hơn 50% người dân Mỹ ủng hộ Trump. Và còn trầm trọng hơn nữa khi Trump đã đang phá hoại khối quân sự chống Nga là khối Liên Phòng Bắc Đại Tây Dương - NATO và Trump đã rút Mỹ Quốc ra khỏi nhiều tổ chức quốc tế.

Trump luôn cho rằng mình là người tạo ra và bảo vệ chính sách ngoại giao của Trump tuyệt hảo trong lịch sử Mỹ Quốc, nhưng Trump không thể kiểm tra được các cố vấn an ninh quốc gia và Trump vẫn tuýt ngẫu hứng về các vấn đề ngoại giao với sự thiếu thảo luận chiến lược với các cố vấn an ninh; điều này khiến cho Trump rõ ràng không có một chính sách ngoại giao thông suốt nhất quán.

Kết quả là các nước đối thủ của Mỹ Quốc là Nga và Trung Cộng ngày càng vững mạnh tự tin. Ngược lại các đồng minh của Mỹ Quốc bối rối vì các liên minh kinh tế và quân sự với Mỹ Quốc bị tổn hại và sức mạnh của Mỹ Quốc bị suy giảm càng trầm trọng.

Thông thường nội các của một chính phủ phải đoàn kết với tổng thống.  Nhưng chính phủ Trump không có đoàn kết và đã đang bị khủng hoảng nhân sự trầm trọng vì nhiều chức vụ bộ trưởng tới nay còn bỏ trống. Điển hình là chức vụ bộ trưởng quốc phòng, đã hơn sáu tháng rồi kể từ khi Đại Tướng Matis từ chức vì bất đồng ý kiến với Trump tới nay còn bỏ trống vì Trump không thể bổ nhiệm được ai. 

Bộ trưởng quốc phòng là một chức vụ rất quan trọng của Mỹ Quốc trong thời chiến cũng như trong thời bình. Thật mỉa mai cho Trump và Pence khi nói chính quyền Trump hiện tại có công xây dựng lại Quân Đội Mỹ hùng mạnh nhất lịch sử Mỹ nhưng hơn sáu tháng nay rồi Quân Đội Mỹ không có bộ trưởng quốc phòng (!)  

Được biết Trump là người không muốn đọc báo cáo dù là đọc lướt qua và không cần nghe ai. Trump hay thay đổi ý định và ưa gì nói nấy, thích làm theo ý riêng của mình nên khiến cho các nhân viên chính phủ lúng túng, gặp nhiều khó khăn, và rất nhiều người lặng lẽ xem thường Trump.

Trước đây Tillerson làm ngoại trưởng Mỹ đã tìm cách thương thuyết với Bắc Hàn, nhưng Tillerson bị Trump chê là “làm chuyện ruồi bu” vì Trump muốn cứng rắn với Bắc Hàn và đã đe doạ san bằng Bắc Hàn.

Hiện nay Trump luôn tự ca ngợi việc Trump tay đôi đàm phán với Hàn Cộng-Kim, nhưng trên thực tế phải có các chuyên gia đàm phán Mỹ tiếp xúc trước với chuyên gia đàm phán Hàn Cộng trước khi Trump có thể hai lần nói chuyện trực tiếp với Hàn Cộng-Kim.

Như vậy giữa Tillerson và Trump đích thực ai đã làm chuyện ruồi bu?  Tillerson từ chức ngoại trưởng và nói Trump đúng là một “Đứa Con Nít Bất Bình Thường - Moron” và bị Trump trả đũa ngay bằng lời nói “Tillerson Ngu Như Cục Đá – Dumb As A Rock”

Quả thật Trump có hành động trẻ con. Trump đã tự phóng đại phô trương mình là “Tôi (Trump) là một thiên tài rất ổn định – I’m an extremely stable genius”.  Nhưng theo Michael Wolff tác giả cuốn sách “Fire and Fury” và “Siege” viết về Trump thì “100% những người ở xung quanh Trump đều nói Trump như trẻ con”. 

Đối với nước Nga-Putin thì Tillerson muốn áp dụng chính sách cứng rắn, duy trì những biện pháp chế tài đã có từ chính quyền Obama.  Nhưng Trump muốn thân thiện với Nga- Putin, và Trump khen ngợi Putin là “Người Đáng Tin Cậy”.  Với tình trạng trống đánh xuôi, kèn thổi ngược giữa tổng thống và bộ trưởng ngoại giao như thế, làm sao chính sách ngoại giao của Mỹ Quốc trong thời kỳ Trump thành công!

          

Còn một việc Trump đã làm tổn hại cho nền ngoại giao của Mỹ Quốc là công nhận Jerusalem là thủ đô Do Thái và dời toà đại sứ Mỹ từ Tel Avis đến Jerusalem.  Đối với Jerusalem thì Quốc Hội Mỹ đã có nghị quyết công nhận đó là thủ đô Do Thái từ năm 1995,  nhưng cứ 6 tháng tổng thống Mỹ phải ký quyết định hoản việc dời toà đại sứ Mỹ đến đó. 

Đến lượt Trump không cần trì hoản nữa, nên Trump đã dời tòa đại sứ Mỹ đến Jerusalem; như thế Trump đã tạo phẩn nộ trên khắp thế giới, và các nước Hồi Giáo vì Jerusalem từ lâu đã được lãnh đạo Palestine xác nhận ý định làm thủ đô của nước Palestine tương lai. 

Đã có Nghị Quyết của Liên Hiệp Quốc với 128 quốc gia chống lại quyết định của Trump.  Để chứng tỏ mình tài giỏi thông minh hơn bất cứ ai, Trump đã xem thường sự khôn ngoan của các tổng thống Mỹ tiền nhiệm; Trump đã đang phá bỏ các chính sách ngoại giao và vai trò quan trọng của Mỹ Quốc để hoà giải các bên xung đột và duy trì sự ổn định, bảo vệ cho Do Thái từ trước tới nay tại khu vực Trung Đông. 

Trong buổi họp mặt với các nhà lập pháp thuộc hai đảng Cộng Hoà và Dân Chủ để thảo luận vấn đề di dân, Trump đã nói “Tại sao chúng ta cho người từ những nước “Lỗ Đít – Asshole” nầy nhập cư”. Trump nói tới những di dân Haiti và các nước Phi Châu. 

  

Trump nói khinh miệt và phân biệt chủng tộc nên đã bị các nhà lập pháp Mỹ phản đối.  Họ cho rằng phát biểu của Trump gây chia rẽ và không thể chấp nhận được.  Các nước bị Trump khinh miệt và các nước khác trên toàn thế giới, kể cả những nước đồng minh Âu Châu cũng ngỡ ngàng, bất mãn với Trump.

Sự cố Jerusalem chỉ được lòng một nước Do Thái trong khi làm cho cả thế giới Hồi Giáo giận dữ.  Ngoài ra còn bị 128 nước chống Mỹ tại diễn đàn LHQ.  Với chuyện các nước “Lỗ Đít - Asshole” đã làm cho cả Phi Châu và nước Haiti phẩn nộ. 

Như vậy Trump đúng là kẻ tiếp tay cho Trung Cộng hiệu quả nhất vì Trump quyết định rút Mỹ Quốc ra khỏi Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương - Trans-Paciffic Partnership, việc này đã giúp Trung Cộng có thể độc quyền chiếm thị trường Á Châu.  Chuyện Trump khinh miệt các nước Phi Châu cũng giúp Trung Cộng có chính nghĩa để chinh phục các nước Phi Châu này.

Quả thật Trump đã làm cho Mỹ Quốc thêm thù bớt bạn vì ngay cả Anh Quốc đồng minh lâu đời nhất cũng bất mãn với Trump.  Nghị Viện Anh Quốc đánh giá sự bất xứng của Trump nên Nghị Viện Anh Quốc đã ra quyết định không mời Trump phát biểu tại diễn đàn danh dự của Nghị Viện Anh Quốc. 

Hơn nữa người dân Anh không có thiện cảm với Trump.  Họ đã xuống đường ở thành phố London và thả bay lửng lơ một hình nộm của “Đứa Trẻ Trump - Baby Trump Balloon” để biểu tình rầm rộ chống Trump.

Rõ ràng Trump có thái độ hung hăng của một kẻ không kiến thức ngoại giao và kiến thức chính trị nên Trump đã phá bỏ những định chế và những cam kết của Mỹ Quốc với các nước trên thế giới kể từ sau năm 1945. Chính Sách Ngoại Giao Đe Doạ của Donald Trump rõ ràng đã không có hiệu quả.

Và chính sách ngoại giao của Trump không có chiến lược, chiến thuật gì cả khi Trump liên tục đưa ra các mục tiêu khó làm thành công. Rõ ràng Trump đã đang Thả Nổi Chính Sách Ngoại Giao Của Mỹ Quốc như cái hình nộm của “Đứa Trẻ Trump – Baby Trump Balloon” bay lửng lơ trên bầu trời London, Paris, New York, Chicago, San Francisco và bầu trời Washington DC./.

Dr. Tristan Nguyen, Washington DC Chúa Nhật 23/6/2019